Adaptacja dziecka w przedszkolu
Okres, który trwa mi?dzy trzecim, a siódmym rokiem ?ycia, jest w rzeczywisto?ci najbardziej charakterystyczny dla ca?ego dzieci?stwa. W tym czasie nast?puje pe?ny i swobodny rozwój dziecka. Jest to czas dzieci?stwa, przez psychologów zwany okresem przedszkolnym. Zapisuj?c dziecko do przedszkola jeste?cie Pa?stwo s?usznie przekonani, ?e jest to korzystne dla jego rozwoju. Jednak, gdy dziecko po raz pierwszy pozostaje w przedszkolu po kilku dniach pojawiaj? si? w?tpliwo?ci.
Nasza wieloletnia praktyka zawodowa u?wiadomi?a nam jak du?e problemy adaptacyjne maj? dzieci 3-letnie oraz starsze przekraczaj?ce po raz pierwszy progi przedszkola. Cz?sto dzieci rozpaczliwie broni? si? przed zostaniem w przedszkolu. Nie pomagaj? zapewnienia mamy i taty: Nied?ugo przyjd? po ciebie...Zabior? ci? po obiedzie...Zrobi? zakupy i zabior? ci? do domu....itp. Dla trzylatka zdania te oznaczaj? jedno: Zostawiaj? mnie... Pozosta?e s?owa s? niezrozumia?e. Dziecko przez pierwsze dni pobytu w przedszkolu jest zdezorientowane. Nie wie, z kim ma nawi?za? bli?szy kontakt emocjonalny i kto b?dzie zaspokaja? jego potrzeby. Sytuacj? komplikuje fakt, ?e jednego dnia przyjmuje si? wi?kszo?? dzieci do grupy i od razu pozostaj? w niej same bez rodziców. Najcz??ciej maluchy opanowuj? swój strach i próbuj? jako? wytrzyma? w nowym miejscu. Kiedy s? w sali z innymi dzie?mi czuj? si? ra?niej, ale je?eli jedno p?acze, pozosta?e zaczynaj? szlocha? i ma si? wra?enie, ?e wszystkie wprost zara?aj? si? p?aczem. Wiadomo, ?e trzylatki rozpaczaj? szczególnie mocno, gdy maj? i?? spa?. Do snu k?adzie je obca osoba, na dodatek czyni to inaczej ni? w domu i nie po?wi?ca dziecku tyle uwagi ile ono chce.
Te pierwsze do?wiadczenia spo?eczne cz?sto odbijaj? si? na dalszym ?yciu dziecka. Otoczone, dotychczas, trosk? i uwag? rodziny nagle znajduje si? w miejscu, gdzie wszystko jest obce, inne: przedmioty, osoby, rytm dnia. Niektóre dzieci s? zaciekawione inne niespokojne, niepewne, boj? si? zosta? same, bez rodziców. Ich poczucie bezpiecze?stwa zosta?o zachwiane. Cz??? dzieci przystosowuje si? do?? szybko, u innych okres adaptacji trwa d?ugo. Najwi?ksze problemy z przystosowaniem si? maj? dzieci, które mia?y ma?o kontaktów z rówie?nikami. Reakcje dzieci w sytuacjach zagro?enia s? bardzo ró?ne. Mo?e to by? p?acz, wycofanie si?, pozorna akceptacja, zaburzenie funkcjonowania np. j?kanie, moczenie nocne.
Troska o prawid?ow? adaptacj? dziecka do nowej dla niego sytuacji jest, wi?c wa?nym zadaniem nie tylko dla nauczycielki pracuj?cej w grupie, ale ca?ego personelu przedszkola, rodziców i bliskich dziecka. Dziecko 3-letnie przychodz?c do przedszkola musi przystosowa? si? do:
ü nowego dla niego otoczenia i wymaga? zwi?zanych ze sposobami korzystania z urz?dze? i wyposa?enia w swojej sali,
ü przebywania w licznej grupie rówie?ników,
ü wymaga? stawianych w zakresie czynno?ci samoobs?ugowych nie zawsze wykonywanych dotychczas samodzielnie w domu rodzinnym,
ü sposobu komunikowania si? i odnoszenia si? do rówie?ników i doros?ych,
ü nowego trybu ?ycia i rozk?adu dnia nie zawsze zrozumia?ego dla niego,
ü innej ni? w rodzinie pozycji spo?ecznej, w grupie rówie?ników jest ono jedno z wielu,
ü braku oparcia w osobach bliskich w sytuacjach trudnych, osamotnienia,
ü nawi?zywanie kontaktów interpersonalnych z nieznanymi lud?mi.
Bardzo wa?ne jest, by te pierwsze do?wiadczenia dziecka z przedszkolem przebiega?y w atmosferze bezpiecze?stwa, spokoju, ?agodno?ci. Nasuwa si?, wi?c pytanie jak pomóc maluchom oraz ich rodzicom, aby przezwyci??y? te trudno?ci.
Oto kilka propozycji, które u?atwi? dziecku start w przedszkolu:
ü w pocz?tkowym okresie dobrze jest odbiera? dziecko wcze?niej, poniewa? ma?e dziecko ma inne poczucie czasu i okres przebywania poza domem wydaje mu si? bardzo d?ugi;
ü wprowadzajmy w domach sta?y rytm dnia;
ü nie mówmy dziecku, ?e przyjdziemy po niego wcze?niej, kiedy jest to niemo?liwe, poniewa? b?dzie nieszcz??liwe, ?e nas nie ma;
ü nie sk?adajmy obietnic, których nie mo?emy wype?ni?;
ü nigdy nie straszmy dziecka przedszkolem;
ü przyzwyczajajmy je do urozmaiconych potraw, sko?czmy z rozdrabnianiem pokarmów, ju? trzylatek mo?e swobodnie gry?? pokarmy;
ü wdra?ajmy dzieci do przestrzegania umów i zasad;
ü przyzwyczajajmy do samoobs?ugi, pozwólmy dziecku samemu za?atwia? potrzeby fizjologiczne, my? r?ce, ubiera? si?;
ü odzwyczajajmy od smoczków, pampersów, nocnika;
ü pozwólmy dziecku zabra? ze sob? cz?stk? domu do przedszkola (przytulank?, poduszeczk?, misia...);
ü pozwólmy dziecku uczestniczy? w przygotowaniach do przedszkola (wspólne zakupy), dajmy mo?liwo?? przyzwyczajania si? do tych rzeczy w domu, aby w przedszkolu to wszystko nie by?o takie nowe, a ju? znajome i zarazem ?atwe do rozpoznania;
ü organizujmy dziecku kontakty z rówie?nikami i innymi dzie?mi;
ü stosujmy w przedszkolu krótkie po?egnania (mo?na wej?? do sali, wspólnie pobawi? si? z dzieckiem, ale kiedy postanawiamy wyj??, nale?y po?egna? si? krótko. Kiedy przed?u?amy po?egnanie, dzieci cierpi? d?u?ej);
ü nie okazujmy dzieciom w?asnych rozterek zostawiaj?c je w przedszkolu, przekazujemy im wtedy swoje l?ki;
ü przygotujmy dla dziecka wygodny strój do samodzielnego ubierania, który mo?na pobrudzi?.
Dla wielu dzieci pierwsze kontakty z przedszkolem s? ?ród?em przykrych napi?? emocjonalnych utrudniaj?cych im przystosowanie. Jednak przedszkole jest dobrym ?rodowiskiem do uczenia dziecka niezale?no?ci i uspo?ecznienia. Kontakty z rówie?nikami ucz? norm wspó??ycia w grupie spo?ecznej. Dziecko szybciej si? do niego przystosuje i zniesie niedogodno?ci ?ycia zbiorowego, gdy b?dzie go postrzega?o, jako bezpieczne i atrakcyjne dla siebie. Do tego te? b?dziemy d??y? w naszej pracy wychowawczej i dydaktycznej.
Maria Jolanta Bizub